Pieczenie, mrowienie i swędzenie skóry w okolicach ust, i kolejno pojawiające się pęcherzyki, które są wypełnione płynem surowiczym to jeden z podstawowych objawów zakażenia wirusem opryszczki (HSV, herpes simplex virus). Należy wiedzieć, że zakażenie wirusem opryszczki oznacza, że pozostaje on w organizmie do końca życia. Jednak wywołane nawroty można skutecznie leczyć doustnymi lekami przeciwwirusowymi i preparatami do stosowania miejscowego. Przeczytaj ten artykuł i sprawdź jak dochodzi do zakażenia wirusem opryszczki.
Spis treści
Czym jest opryszczka? Co ją wywołuje?
Jak dochodzi do zakażenia wirusem opryszczki?
Opryszczka u dorosłych (zakażenie wirusem opryszczki zwykłej) – przyczyny, objawy, leczenie, jak zapobiegać?
Pieczenie, mrowienie i swędzenie skóry w okolicach ust, i kolejno pojawiające się pęcherzyki, które są wypełnione płynem surowiczym to jeden z podstawowych objawów zakażenia wirusem opryszczki (HSV, herpes simplex virus). Należy wiedzieć, że zakażenie wirusem opryszczki oznacza, że pozostaje on w organizmie do końca życia. Jednak wywołane nawroty można skutecznie leczyć doustnymi lekami przeciwwirusowymi i preparatami do stosowania miejscowego. Przeczytaj ten artykuł i sprawdź jak dochodzi do zakażenia wirusem opryszczki.
Czym jest opryszczka? Co ją wywołuje?
Opryszczka wargowa wywoływana jest przez wirus Herpes simplex virus (HSV), spośród którego wyróżniamy dwa typy: wirus HSV-1 i HSV-2, które zgodnie z nowym nazewnictwem, określane są jako ludzkie wirusy opryszczki alfa 1 i alfa 2. Opryszczka, powszechnie nazywana „zimnem” lub „febrą”, jest chorobą zakaźną. Szacuje się, że aż 90% Polaków miało kontakt z wirusem, chociaż duża część nie wykazuje żadnych objawów choroby. Takie osoby są jednak nosicielami wirusa opryszczki i mogą przenieść go na osoby zdrowe.
Wirusy dostające się do organizmu ludzkiego pozostają uśpione do końca życia żywiciela. Wirus HSV-1 najczęściej rozprzestrzenia się do zwojów trójdzielnych, podczas gdy wirus HSV-2 najczęściej rozprzestrzenia się do zwojów lędźwiowo-krzyżowych. Pod wpływem różnych czynników dochodzi do reaktywacji wirusa HSV, podczas którego rozwija się opryszczkowe zapalenie skóry, błon śluzowych lub innych narządów.
Opryszczka jest częstą chorobą, która u niektórych pacjentów przebiega bezobjawowo, a u innych powraca kilka razy w roku. Skuteczne leki na opryszczkę dostępne bez recepty z pewnością stanowią dobre rozwiązanie tuż po pojawieniu się pierwszych objawów. Miejscowe preparaty na opryszczkę maskują nieestetyczne pęcherze na ustach, poprawiając tym samym komfort pacjenta.
Rodzaje opryszczki
Opryszczka jamy ustnej i opryszczka wargowa są najczęściej powodowane przez wirusa HSV-1 (Herpes simplex virus-1). Zakażenie HSV-2 (wirusem herpes simplex-2) zwykle powoduje opryszczkę narządów płciowych i odbytu. Obecnie jednak różnice te coraz bardziej się zacierają, ponieważ zmienia się kontekst spotkań seksualnych. Drugi wirus coraz częściej powoduje opryszczkę, natomiast pierwszy wirus – opryszczkę narządów płciowych. Dlatego wirus opryszczki może przenosić się na narządy płciowe i powodować infekcję.
Pomimo różnych sposobów zarażenia się opryszczką, opryszczkowe zapalenie okolicy ust z pewnością należy do najczęstszej formy infekcji. Pozostałe rodzaje to:
opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł - typowe przy pierwszym kontakcie z wirusem. Wykwity u dzieci najczęściej pojawiają się na języku i błonie śluzowej jamy ustnej. Pierwotna infekcja u osób dorosłych wiąże się zwykle z ostrym zapaleniem gardła i migdałków;
opryszczka genitalna - pęcherze są widoczne na wargach sromowych i kroczu. U mężczyzn, wykwity pojawiają się głównie na prąciu;
opryszczkowe zapalenie narządu wzroku;
opryszczkowe zapalenie mózgu;
opryszczka skóry, pojawiająca się w innych miejscach niż w okolicy twarzy i narządów płciowych. Wykwity rozwijają się w obrębie klatki piersiowej, palców, a nawet na całym ciele. Jest to rzadka postać choroby;
wyprysk opryszczkowaty;
zanokcica opryszczkowa.
Pierwsze zarażenie opryszczką ma zwykle cięższy przebieg. To wtedy pojawiają się ogólne objawy infekcji, takie jak gorączka, ból głowy i złe samopoczucie. Nawroty infekcji są zwykle łagodne i krótkotrwałe. Warto jednak dodać, że w zdecydowanej większości przypadków nie występują objawy zakażenia pierwotnego. Wiele osób może nawet nie wiedzieć, że ma HSV w swoim ciele, dopóki nie nawróci się z charakterystycznymi pęcherzami. Tylko około 10% przypadków ma objawy związane z pierwotną infekcją.
Opryszczka u dzieci
Na opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł narażone są w szczególności dzieci do 5. roku życia i to właśnie ta grupa jest na nie najbardziej narażona. Do typowych objawów zarażenia opryszczką dziecka należą:
gorączka;
powiększenie węzłów chłonnych,
pęcherzyki w jamie ustnej.
Jak dochodzi do zakażenia wirusem opryszczki?
Opryszczką możemy się zarazić niezależnie od wieku i płci. Zarazić się mogą nawet noworodki w trakcie porodu. Zakażenie HSV-1 występuje najczęściej u dzieci w wieku 1-5 lat. Drugi wirus zwykle dotyka nastolatków i dorosłych. Wirus łatwo rozprzestrzenia się poprzez bezpośredni kontakt z wydzielinami pacjenta – łzami, śliną lub wydzielinami narządów płciowych. Innym sposobem przeniesienia tego patogenu jest kontakt z przedmiotami, z którymi nosiciel wirusa miał wcześniej styczność. Zakażenie następuje również poprzez kontakt seksualny.
Obecny w organizmie wirus opryszczki ulega reaktywacji pod wpływem określonych bodźców. Nie oznacza to jednak pojawienia się ognisk i innych chorób. U większości chorych, zakażenie, które ulega reaktywacji, przebiega bezobjawowo. Wirus jest więc obecny w wydzielinach chorego, jednak on sam nie odczuwa żadnych symptomów infekcji.
Do nawrotów zakażenia dochodzi zwykle pod wpływem takich czynników jak:
spadek odporności;
infekcja dróg oddechowych;
ciąża;
odwodnienie;
fizyczne przemęczenie organizmu;
menstruacja;
korzystanie z solarium;
przemarznięcie, przemoknięcie;
nadmiar stresu;
uraz w okolicy ust;
ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe.
Objawy opryszczki
Pierwszym objawem nawrotu jest mrowienie, swędzenie, pieczenie lub ból wokół ust. Następnie pojawiają się małe grudki, które przekształcają się w małe pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które następnie ropieją. Wykwity te są zwykle zlokalizowane na granicy skóry i warg sromowych. Po kilku dniach pęcherzyki pękają, odsłaniając nadżerki i strupki. Po 3-4 dniach zmiany zamykają się i odpada strupek. W przypadku opryszczki narządów płciowych rozwój nawracających infekcji przebiega podobnie. Zwykle nie występują objawy ogólnoustrojowe, a pacjenci mogą początkowo odczuwać jedynie ból, swędzenie lub pieczenie. Po kilku do kilkunastu godzinach w okolicy intymnej pojawią się pęcherze. Ponieważ wirus HSV 1 może się ujawniać pod wpływem zmian gospodarki hormonalnej, niektóre kobiety w ramach dodatkowej atrakcji, oprócz okresu, mają co miesiąc na wardze bolesny i szpetny wykwit.
Objawy zakażenia opryszczką pojawiają się od 1 do nawet 26 dni od kontaktu ze źródłem zakażenia. Opryszczka utrzymuje się 6-10 dni i przenosi się poprzez dotyk. To właśnie dlatego tak ważne jest unikanie dotknięcia zakażonego miejsca i bezpośrednie kierowanie dłoni np. do oczu, ponieważ może to doprowadzić do stanów zapalnych rogówki, a nawet do uszkodzenia wzroku.
Leczenie opryszczki
Wielu pacjentów uważa opryszczkę za dość trywialną chorobę. Należy jednak pamiętać, że wdrożenie odpowiedniego leczenia może znacznie skrócić przebieg choroby i nieprzyjemne objawy oraz zmniejszyć dyskomfort związany z wadami wyglądu jamy ustnej, poprawiając tym samym jakość życia pacjenta.
Na podstawie wywiadu lekarz decyduje, jakie leczenie zastosować dla pacjenta – leczenie objawowe, czyli epizodyczne (stosowane podczas nawrotów aktywnej choroby) czy przewlekłe (supresyjne). Leczenie doustnymi lekami przeciwwirusowymi należy uzupełnić terapią miejscową, natomiast terapia supresyjna opiera się zwykle na kilkumiesięcznym podawaniu doustnym w ciągu 4-6 miesięcy. Najskuteczniejszymi lekami dla osób z zakażeniem HSV są leki przeciwwirusowe (acyklowir, famcyklowir, walacyklowir). Pomagają zmniejszyć nasilenie i częstotliwość objawów, ale nie leczą infekcji.
Najczęściej stosowanym lekiem wymienionym powyżej jest acyklowir, który może skutecznie hamować proliferację HSV, a także może zmniejszać ból i przyspieszać gojenie się ran. Miejscowe zastosowanie 5% kremu z acyklowirem skróciło czas trwania choroby o dwa dni. Miejscowo stosowane są również inne leki przeciwwirusowe – dokozanol, denotewir czy tremantydyna. Ponadto zaleca się stosowanie preparatów łagodzących objawy i wysuszających, np. kremy cynkowe.
Jak uniknąć zakażenia?
Obecnie nie ma lekarstwa, które pozwoliłoby na całkowite wyleczenie opryszczki. Zapobieganie infekcji jest trudne ze względu na fakt, że przeciwciała przeciwko wirusowi opryszczki znajdują się u około 90% populacji. Możesz jednak zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa, na przykład przestrzegając zasad higieny. Nieużywanie tych samych przyborów, kubków, szminki lub innych przedmiotów osobistych może zapobiec rozprzestrzenianiu się różnych drobnoustrojów na innych. Powinieneś także unikać niebezpiecznego współżycia. Ważne jest, aby zawsze dbać o układ odpornościowy, gdyż jego osłabienie stanowi jeden z czynników ryzyka nawrotu choroby. Dieta i regularna aktywność fizyczna to podstawa silnego układu odpornościowego. Latem warto również regularnie stosować pomadkę ochronną z filtrem UV.
Jeżeli choroba nawraca często lub jest szczególnie dokuczliwa dla pacjenta, można zastosować profilaktyczne leczenie środkami przeciwwirusowymi. Kuracja trwa od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Zmniejsza ryzyko nawrotów, dzięki czemu poprawia jakość życia tych pacjentów.
ostatnia zmiana: 10.11.2022 19:26:47
