1. Kwas foliowy – co to jest?

2. Znaczenie kwasu foliowego dla organizmu

3. Objawy niedoboru kwasu foliowego

4. Kto powinien stosować kwas foliowy?

5. W jaki produktach występuje kwas foliowy?

Kwas foliowy – co to jest?

Kwas foliowy nazywany również witaminą B9, kwasem pteroiloglutaminowym, folanem i folacyną, należy do grupy rozpuszczalnych w wodzie witamin z grupy B. Jego pochodne to foliany. Został odkryty w pierwszej połowie XX wieku, początkowo służył do leczenia anemii, ale z czasem uczeni znaleźli jego inne, liczne funkcje. Kwas foliowy bierze udział w metabolizmie kwasów nukleinowych, syntezie cząsteczek budujących DNA, uczestniczy w procesie krwiotworzenia, a także licznych przemianach komórkowych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niestety, organizm ludzki nie jest w stanie samodzielnie wytwarzać witaminy B9, dlatego konieczne jest dostarczanie substancji do orgazmu poprzez dietę. Bywa jednak, że sama dieta nie wystarczy, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy. Spora część tej substancji ginie we wskutek obróbki termicznej żywności, dostępu światła oraz tlenu. Wiele osób ma również problemy z pełną aktywacją kwasu foliowego, która jest spowodowana nieprawidłową mutacją w genie MTHFR. W takim wypadku niezbędne jest zastosowanie leków lub suplementów z kwasem foliowym.

Znaczenie kwasu foliowego dla organizmu

Kwas foliowy ma bardzo duże znaczenie dla całego organizmu. Ma wpływ na przebieg procesów życiowych, przeciwdziała starzeniu się organizmu, zapobiega występowaniu groźnych chorób. Główne właściwości, które wykazuje to:

• zapobieganie chorobom nowotworowym;

• normalizacja poziomu homocysteiny;

• redukcja uszkodzeń wątroby, spowodowanych nadmiernym spożyciem alkoholu;

• ochrona szyjki macicy przed dysplazją;

• prawidłowa produkcja czerwonych krwinek;

• dbanie o poprawne funkcjonowania układu nerwowego.

Foliany mają szczególne znaczenie dla kobiet w ciąży i rozwijających się płodów. Prawidłowy poziom kwasu foliowego chroni płód przed wystąpieniem wad cewy nerwowej, tj. bezmózgowie, przepuklina mózgowo-rdzeniowa, rozszczep kręgosłupa, redukuje ryzyko wystąpienie defektów kończyn, rozszczepu warg, chorób serca, wad układu moczowego, zespołu Dawna.

Objawy niedoboru kwasu foliowego

Na obniżenie poziomu kwasu foliowego mają wpływ różne czynniki m.in. spożywanie alkoholu, palenie papierosów, przyjmowanie niektórych leków, np. antykoncepcyjnych, problemy z układem trawiennym, zła dieta. Objawy niedoboru witaminy B9 pojawiają się stopniowo. Można zaobserwować:

• bladość powłok skórnych;

• przedwczesne siwienie włosów;

• zmiany na języku i błonie śluzowej warg;

• silne zmęczenie i obniżenie nastroju;

• problemy ze snem;

• silne bóle głowy;

• kołatanie serca;

• kłopoty z koncentracją i pamięcią;

• nadmierną drażliwość i niepokój;

• lęki i stany depresyjne.

Niedobory kwasu foliowego są szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży. Mogą prowadzić do powstania krwotoków, zakażeń, przedwczesnego porodu, stanu przedrzucawkowego, zakrzepicy, a nawet obumarcia płodu. Niedobór folianów to również duże ryzyko wystąpienie wad płodu. Za mała ilość kwasu foliowego w codziennej diecie zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów rodnych u kobiet, przyśpiesza pojawienie się zmian miażdżycowych i zakrzepicy naczyń obwodowych, może powodować występowanie anemii. Przedawkowanie kwasu foliowego jest trudne, ponieważ substancja wydalana jest z moczem. W niektórych przypadkach nadmierna suplementacja może wywołać zaburzenia funkcji poznawczych w układzie nerwowym, a także problemu z układem trawiennym i snem.

Kto powinien stosować kwas foliowy?

Zapotrzebowanie na kwas foliowy nie jest stałe, zależy od wielu czynników m.in. płci, wieku, kondycji, stanu zdrowia i trybu życia. Aby upewnić się, czy przyjmowanie kwasu jest potrzebne, warto wykonać badania, określającego jego poziom. Pomocna będzie również konsultacja u lekarza i szczegółowy wywiad. Bezwzględnie kwas foliowy powinny przyjmować kobiety starające się o potomstwo oraz panie w pierwszych miesiącach ciąży. Zapotrzebowanie na witaminę B9 przedstawia się następująco:

• niemowlęta - 80 mikrogramów,

• dzieci do ukończenia 8. r.ż. - 200 mikrogramów,

• dzieci w wieku od 9 do 13 lat - 300 mikrogramów,

• młodzież od 14 lat do 18 lat - 330-400 mikrogramów,

• dorośli - 400 mikrogramów,

• kobiet w połogu i okresie karmienia piersią - 500 mikrogramów,

• kobiety w ciąży – od 500 do nawet 800 mikrogramów. 

Suplementy i leki z kwasem foliowym są zazwyczaj dobrze tolerowane, występują w formie tabletek lub kapsułek. Aby zwiększyć wchłanialność folianów, warto je połączyć z witaminą C, witaminą B, cynkiem i żelazem.

W jaki produktach występuje kwas foliowy?

Kwas foliowy występuje w wielu produktach spożywczych. Warto wzbogacić o nie swoją dietę, pozwoli to uzupełnić braki witaminy. Należy pamiętać, aby spożywać jak najwięcej produktów świeżych, bez obróbki termicznej. Najbardziej bogate w kwas foliowy są:

• rośliny strączkowe m.in. groch, soja, kiełki pszenicy, ziarna zbóż, fasola;

• warzywa, głównie zielone, zarówno świeże, jak i mrożone np. brokuły, szparagi, szpinak, sałata, kapusta włoska, zielony groszek, buraki, pomidory, brukselka;

• żółtka jajek;

• drożdże;

• sery dojrzewające;

• wątróbka;

• pieczywo pełnoziarniste;

• orzechy arachidowe i włoskie;

• owoce cytrusowe, np. pomarańcze.

Podsumowując, kwas foliowy jest niezbędnym składnikiem, który odpowiada za prawidłowy stan ludzkiego organizmu. Warto regularnie badać jego poziom, a kobiety w ciąży i planujące dziecko muszą pamiętać o odpowiedniej suplementacji, która zapewni prawidłowy przebieg ciąży i zmniejszy ryzyko wystąpienia wad płodu.