Choroba zwyrodnieniowa stawów

ChZS to zespół chorobowych zmian struktury i funkcji elementów tworzących staw (chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, płynu stawowego, torebki stawowej, więzadeł i mięśni). Do czynników ryzyka tej choroby należą przede wszystkim:

1. wiek (powyżej 55 roku życia),

2. czynniki genetyczne,

3. nadwaga,

4. podnoszenie nadmiernych ciężarów (ciężka praca fizyczna),

5. sporty wyczynowe,

6. nawykowe i zwyczajowe kucanie.

Pierwszymi objawami choroby mogą być osłabienie kończyny i uczucie zmęczenia. Ból, zwykle nasila się podczas ćwiczeń i wysiłku. W miarę postępu choroby zmniejsza się ruchomość stawów, pojawiają się przykurcze. Stawy stają się bolesne przy dotyku, a w czasie ruchu zauważalne jest trzeszczenie lub „tarcie”.

Procesu zwyrodnieniowego nie da się zatrzymać, można jedynie zmniejszyć szybkość niszczenia stawu. Dlatego najważniejszym postępowaniem jest zapobieganie rozwojowi choroby. Istotne jest osiągnięcie i utrzymanie, jak najwyższego poziomu sprawności fizycznej. Ćwiczenia podtrzymują dobry stan chrząstki i zakres ruchów oraz rozwijają ścięgna i mięśnie, które absorbują urazy. Szczególną uwagę powinno się zwracać na czynności dnia codziennego. Zaleca się noszenie obuwia na elastycznej podeszwie i pokonywanie dalszych odległości z odciążaniem chorej kończyny przy pomocy parasola lub laski. Powinno unikać się miękkich krzeseł oraz podpórek i poduszek pod kolana, siedzieć na prostych krzesłach bez pochylenia oraz spać na równym i twardym podłożu. Wskazane jest kontynuowanie pracy zawodowej, aktywności fizycznej i intelektualnej.

Celem leczenia ma być przede wszystkim usunięcie bólu i ograniczenia ruchów w stawach. W wyniku dotychczasowego doświadczenia klinicznego i badań nad lekami spowalniającymi postęp choroby zwyrodnieniowej stawów ostały się dwa: siarczan glukozaminy oraz siarczan chondroityny.

Glukozamina to aminocukier występujący naturalnie w organizmie ludzkim, wchodzący w skład macierzy chrząstki stawowej. W sposób naturalny pobudza organizm do wytwarzania mazi stawowej i utrzymuje ją na właściwym poziomie. Przeciętna dieta zawiera jej niewiele. Najbogatszym źródłem glukozaminy są raki, krewetki, homary, kraby, i morskie małże. Siarczan glukozaminy stosowany jest jako suplement diety. W ostatnim czasie udowodniono klinicznie poprawę stanu stawów przy stosowaniu tej formy leku. Glukozamina zmniejsza bolesność stawów (porównywalnie do wysokich dawek leków przeciwbólowych NLPZ), oraz powoduje poprawę zakresu fizycznej aktywności pacjentów. Dodatkowo nie wykazuje działań niepożądanych.

Natomiast Chondroityna jest głównym składnikiem chrząstki. Jest odpowiedzialna za jej prawidłową elastyczność i właściwości mechaniczne. Naukowcy zwrócili uwagę że największe efekty terapeutyczne są obserwowane przy równoczesnym stosowaniu glukozaminy z chondroityną. Taka kompozycja składników pozwala skutecznie łagodzić dolegliwości bólowe, zahamować postęp choroby oraz zapewnić szybką regenerację uszkodzonej powierzchni stawowej.

Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami suplementacja glukozaminą łączoną

• z chondroityną jest niezbędna dla każdego po 50 r.ż. oraz osób z dolegliwościami bólowymi stawów, z rozpoznaną chorobą zwyrodnieniową stawów (OA),

• z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS), w trakcie rehabilitacji narządu ruchu, po urazach stawów i kości, (w okresie unieruchomienia i rekonwalescencji),

• z bólami pleców, uprawiających sport wyczynowo i rekreacyjnie oraz dla osób narażonych na zwiększony wysiłek fizyczny.

Dotychczas leczenie farmakologiczne choroby zwyrodnieniowej stawów polegało przede wszystkim na zwalczaniu objawów. Chorym podawano środki przeciwbólowe, NLPZ. Zmniejszały one objawy, ale nie powodowały jakichkolwiek modyfikacji strukturalnych. Na dodatek dawały wiele objawów niepożądanych. Próby oddziaływania na substancję podstawową chrząstki polegają obecnie na stosowaniu jej składników - siarczanu glukozaminy i chondroityny. Wyniki badań klinicznych dotyczących wpływu siarczanu glukozaminy i siarczanu chondroityny w postaci preparatów doustnych przemawiają za skutecznością tych związków w ChZS. Powodowały one zmniejszenie natężenia bólu, a stosowanie siarczanu glukozaminy wiązało się ponadto z wolniejszym tempem zwężania się szpary stawowej. Dane te przemawiają zwłaszcza za celowością stosowania tego ostatniego związku. Glukozamina jest związkiem, który nie tylko może zmniejszać objawy, ale również opóźnić rozwój choroby. Należy również pamiętać, że tylko równoczesne stosowanie siarczanu glukozaminy i chondroityny wykazuje najlepsze efekty lecznicze.